علی بن حسین

مختصات: شرقی‌″۵۸ ′۳۶ °۳۹ شمالی‌″۰۲ ′۲۸ °۲۴ / °۳۹٫۶۱۶شرقی °۲۴٫۴۶۷۲شمالی / ۳۹٫۶۱۶;۲۴٫۴۶۷۲ (نقشه)

امام شیعه

زین العابدین
نقش	چهارمین امام شیعیان
نام	زین العابدین
کنیه	ابالحسن
زادگاه	مدینه و به روایتی کوفه
مدفن	قبرستان بقیع، مدینه
لقب(ها)	زین‌العابدین السجاد ابن‌الخیرتین   المین
پدر	حسین بن علی
مادر	غزاله یا سُلافه و یا بنابر روایات شیعه شهربانو
فرزند(ان)	محمد باقر، زید بن علی
طول عمر	پیش از امامت ۲۳ سال (سال ۳۸ تا ۶۱ پس از هجرت)   دوران امامت ۳۴ سال (سال ۶۱ تا ۹۵ پس از هجرت)
علی · حسن · حسین سجاد · محمد باقر · جعفر صادق موسی کاظم · رضا · جواد هادی · حسن عسکری · مهدی

علی بن حسین (۱۵ جمادی‌الاول سال ۳۶ هجری^[۱] (صحیح‌ترین قول) و یا سال ۳۸ هجری ^[۲][۳][۴] - ‏ ۱۲^[۵] یا ۱۸^[۶] یا ۲۵^[۷] محرم سال ۹۵ هجری) ملقب به سجاد و زین‌العابدین چهارمین امام شیعیان است. مادرش، به اعتقاد بسیاری از شیعیان و تعداد قابل توجهی از سنی‌ها، شهربانو دختر یزدگرد سوم ساسانی (پادشاه ایران) بود.^{[۸][۹][۱۰]} ولی به روایت ابن قتیبه و ابن سعد مادر وی کنیزی از اهالی سند دانسته شده‌است، نام این کنیز را غزاله یا سُلافه آورده‌اند.^[۱۱]

کنیه و القاب

کنیهٔ علی بن حسین «ابومحمّد»^[۱۲] و «ابوالحسن ثانی»^[۱۳] است. القابشان نیز «زین العابدین»، «سجّاد»، «سید العابدین»، «زکی»، «امین» و «ذو الثّفنات» می‌باشد.^[۱۴][۱۵]

پیش از امامت

او دو سال در دوران امامت علی، ۱۰ سال در دوران امامت حسن بن علی (امام دوم شیعیان) و یازده سال در دوران امامت پدرش حسین بن علی زیست.^[۱۶]

خلفای معاصر

1. یزید پسر معاویه (۶۱- ۶۴ ق)
2. عبدالله پسر زبیر (۶۱ - ۷۳)
3. معاویه پسر یزید (چند ماه از سال ۶۴)
4. مروان پسر حکم (نه ماه از سال ۶۵)
5. عبد الملک پسر مروان (۶۵- ۸۶)
6. ولید پسر عبدالملک (۸۶- ۹۶) ^[۱۷]

دوران امامت

با کشته شدن حسین بن علی و با قیام مختار اکثریت شیعیان روی به مختار گردانیدند و مختار نیز قیام خود را به نیابت محمد حنفیه فرزند دیگر علی عنوان می کرد. به گفته مادلانگ در دانشنامه اسلامی در این زمان به مدت یک نسل رهبری شیعیان در خارج از دایره فرزندان فاطمه بود. علی بن حسین نیز از فعالیت های شیعه دوری گزیده بود و پیروان چشمگیری بسوی خود جذب نکرده بود.^[۱۸] از ۵۷ سال زندگی خویش، به مدت ۳۴ سال امام شیعیان بود.^[۱۹].^[۲۰]

به گفته منابع شیعی مهم‌ترین برنامه‌های علی بن حسین در این دوره بر محورهای زیر استوار بود:

• نشر مبانی اعتقادی و فرهنگی شیعه
• تربیت نیروهای صالح و کارآمد برای تشیع
• افشای چهره امویان
• مبارزه با افکار و اندیشه‌های منحرف
• زنده نگه داشتن یاد و خاطره عاشورا و رساندن پیام آن به مسلمانان^[۲۱]
• اگر چه در زمان امامت علی بن حسین مردم بیشتر پیرو ارزشهای خلافت بودند و شرایط مناسبی برای ایشان فراهم نبود؛ با این حال علی بن حسین با تکیه بر احادیث نبوی سیره فقه شیعه را پی ریزی کرد و شرایط را برای بیان جزئیات برای محمد باقر و جعفر صادق فراهم آورد.^[۲۲]

او آموزه‌ها و رهنمودهای خویش را در غالب دعا بیان می‌کرد که به «صحیفه سجادیه» معروف است. نویسندگان شیعه «صحیفه سجادیه» را بعد از قرآن و نهج البلاغه غنی‌ترین گنجینه معارف به شمار می‌ آورند؛ به طوری که آن را «همتای قرآن»، «انجیل اهل بیت» و «زبور آل محمد» نامیده‌اند.^[۲۳][۲۴] نمونه دیگر دعایی است که به یکی از نزدیکترین یاران خود «ابوحمزه ثمالی» آموخت و در سحرهای ماه رمضان خوانده می‌شود.^[۲۵]

فرزندان

شیخ مفید اولاد علی بن الحسین را پانزده نفر دانسته:

1. محمد باقر که مادرش امّ عبدالله دختر حسن مجتبی بوده.
2. عبداالله، دختر او فاطمه مادر اسماعیل پسر جعفر صادق بود.
3. حسن
4. حسین
5. زید
6. عمر
7. حسین اصغر، نیای مرعشیان
8. عبد الرحمن
9. سلیمان
10. علی (کوچک‌ترین فرزند)، نیای سادات تفرش
11. خدیجه
12. محمد اصغر
13. فاطمه
14. علیه
15. امّ کلثوم^[۲۶]

اصحاب

مشهورترین اصحاب و راویان سجاد عبارت‌اند از:

• ثابت بن دینار معروف به ابوحمزه ثمالی
• ابوخالد کابلی
• یحیی بن ام طویل
• سعید بن جبیر
• سعید بن مسیب
• عمرو بن عبدالله سبیعی^[۲۷]

مرگ

ضريح چهار امام شيعه پیش از تخریب به وسیله حکومت سعودی، به ترتيب از راست به چپ حسن مجتبی، علی بن حسین، محمد باقر و جعفر صادق

در روایات شیعه آمده است که او با زهر ولید بن عبد الملک کشته شد.^[۲۸] او در مدینه و در خانه خود درگذشت و در قبرستان بقیع کنار قبر امام حسن مجتبی مدفون است.^[۲۹]

پانویس

جستارهای وابسته

• اهل بیت
• امامت
• صحیفه سجادیه

منابع

• جلاء العیون (تاریخ چهارده معصوم علیهم لسلام)، علامه مجلسی، تحقیق سید علی امامیان، انتشارت سرور، ۱۳۸۳، شابک: ۳- ۳- ۹۱۴۶۷- ۹۶۴
• منتهی الآمال، شیخ عباس قمی
• سیره پیشوایان، مهدی پیشوایی، مؤسسه امام صادق، ۱۳۸۱، شابک : ۸- ۱۰۶- ۳۵۷- ۹۶۴
• تاریخ اسلام، جمعی از نویسندگان - زیر نظر دکتر صادق آیینه وند، دفتر نشر معارف، ۱۳۸۲، شابک : ۹- ۳۳- ۷۰۳۰- ۹۶۴
• فرهنگ شیعه، نویسندگان: محمد خطیبی و دیگران، انتشارات زمزم هدایت، ۱۳۸۵، شابک: ۷- ۷۳- ۸۷۶۹- ۹۶۴

پیوند به بیرون

مجموعه‌ای از گفتاوردهای مربوط به علی بن حسین در ویکی‌گفتاورد موجود است.

• امام سجاد